Hollandse Meesters in de 21e eeuw - Jonas Staal
Onderdeel van de serie Hollandse meesters in de 21e eeuw. De serie toont een reeks belangrijke Nederlandse kunstenaars van dit moment in hun werkruimtes, gezien door de ogen van gerenommeerde filmmakers. De blik achter de schermen biedt inzicht in de kunstenaars werkwijze, materiaalgebruik en ideeën over kunst.
Wie Jonas Staal (Zwolle, 1981) googelt, ziet dat achter de eerste hit – de URL van zijn website – de tekst ‘POWER?... TO WHICH PEOPLE?!’ staat. Wie doorklikt komt op Staals website terecht, met in de linker bovenhoek de zin: ‘TO MAKE A WORLD.’ Macht en werelden: Staal is een beeldend kunstenaar wiens werk zich richt op het creëren van een ruimte waarin kunst, in tegenstelling tot wat vaak aangenomen wordt, niet alleen vragen over de wereld kan stellen, maar waarin zij ingezet wordt als mogelijkheid om nieuwe werelden en visies te verbeelden. In 2012 richt Staal New World Summit op, een artistieke en politieke organisatie met als doel het creëren van alternative parliaments waar organisaties terecht kunnen die zich buiten een democratisch systeem bevinden. New World Summit verzet zich – met als grootste voorbeeld van hoe het niet moet de zogenaamde War Against Terror – tegen de toename van militaire en koloniale belangen en expansiedrift onder het mom van democratie en vrijheid. Sinds de oprichting in 2012 vonden er Summits plaats in Berlijn, Leiden, Kochi (India), Brussel, Derik (Rovaja, een door Syrië niet erkende, onafhankelijke staat) en Utrecht.
Politiek is een rode draad in Staals oeuvre. In de periode 2005-2008 creëert hij The Geert Wilders Works: op diverse plekken in Rotterdam richt Staal bermmonumentjes op voor de rechtse politicus – met afbeeldingen van diens hoofd, een teddybeer, rozen en kaarsjes – alsof hij is overleden. In 2011 reconstrueert Staal voor de tentoonstelling Politiek Kunstbezit II in het Van Abbemuseum in Eindhoven de Vrijdenkersruimte. De Vrijdenkersruimte werd in 2008 op initiatief van Geert Wilders opgericht. Met de vrijheid van meningsuiting hoog in het vaandel werd er in de ruimtes van zowel de VVD als PVV kunst getoond die onder druk stond van censuur, zoals de cartoon van Gregorius Nekshot.In de brochure die bij de tentoonstelling verscheen, stelt Staal de volgende vragen: “Over welke vrijheid willen wij het hebben? Aan wie is deze vrijheid dienstbaar? En wat is de ideologische achtergrond op basis waarvan wij over vrijheid of onvrijheid spreken?” Het is een metafoor voor de manier waarop Staal te werk gaat: hij bevraagt waarom een systeem is zoals het is en stelt het ter discussie. Met andere woorden – een parafrase van wat Staal tijdens een van de Summits ter sprake bracht – de grenzen van deze wereld zijn niet natuurlijk. Ze zijn gecreëerd door mensen en kunnen dus ook weer veranderd worden door mensen.
Staal studeerde aan de kunstacademie in Enschede en in Boston. Zijn werk werd tentoongesteld in onder meer het Centraal Museum (Utrecht), BAK (Utrecht), het Van Abbemuseum (Eindhoven) en maakte deel uit van de biënnale van Berlijn en São Paulo, respectievelijk in 2012 en 2014.