Hollandse Meesters in de 21e eeuw - Iris van Dongen

Onderdeel van de serie Hollandse meesters in de 21e eeuw. De serie toont een reeks belangrijke Nederlandse kunstenaars van dit moment in hun werkruimtes, gezien door de ogen van gerenommeerde filmmakers. De blik achter de schermen biedt inzicht in de kunstenaars werkwijze, materiaalgebruik en ideeën over kunst.

Iris van Dongen (Tilburg, 1975) maakt portretten. Vaak van vrouwen, vaak meer dan levensgroot. Haar werken zijn verfijnd en van een ongekende precisie. De huid van de geportretteerde, de vlekkerige wanden waarvoor deze zich bevindt en de patronen in kleding of tapijten worden door Van Dongen levendig en realistisch weergegeven. In de wereld die Van Dongen optrekt, zijn de figuren meestal in zichzelf gekeerd, hebben een melancholische blik of staren dromerig voor zich uit. Slangen, doodskoppen en andere verwijzingen naar vergankelijkheid geven haar werk iets duisters. Van Dongen wil met haar tekeningen naar eigen zeggen verwijzen naar vroegere stromingen in de traditionele kunst, maar er tegelijkertijd elementen in verwerken die onmiskenbaar van nu zijn. Dus dragen de vrouwen in haar werk een zweetbandje met een schedel om de pols, een sjaal van Manchester United om de nek of fluorroze peep-toe pumps aan de voeten.

Van Dongen gebruikt houtskool, pastelkrijt en verf door elkaar heen. Naast het tekenen en schilderen, wrijft en veegt ze met haar hand en klopt ze het pastel in het papier met haar vinger. In haar tekeningen is er een ambigue rol weggelegd voor de achtergrond. Die is de ene keer figuratief en herkenbaar – een huiselijke setting met gordijnen en een plantje op tafel – de andere keer vele malen abstracter. In dat laatste geval zijn het hoekige lijnen, poederachtige wolkenmassa’s of iets dat lijkt op een kindertekening die gestalte geven aan de ruimte waarin de geportretteerde zich bevindt. Patronen zijn een terugkerend element in Van Dongens oeuvre. In de kleding die de vrouwen dragen, de draperieën die op de grond liggen of de gordijnen die voor het raam hangen. Onder meer oosterse en folkloristische stoffen en Colenbrander- en Paisleymotieven passeren de revue.

Samen met andere vrouwelijke kunstenaars vormt Van Dongen het kunstenaarscollectief Kimberly Clark. Het collectief maakt videowerk, sculpturen en installaties waarin het excessieve en bandeloze nachtleven een centrale plek inneemt. Van Dongen studeerde aan de Academie voor Kunst en Vormgeving ’s-Hertogenbosch (1992-1996). Werk van Van Dongen was te zien in Künstlerhaus Bethanien (Berlijn), Galerie Diana Stigter (Amsterdam), Autocentre (Berlijn) en het Stedelijk Museum Schiedam.